Poprawa jakości powietrza stała się w ostatnich latach jednym z kluczowych wyzwań stojących przed władzami Krakowa. Przyjęcie przez sejmik małopolski uchwały antysmogowej oraz sukces oddolnych działań obywatelskich, podnoszących kwestię niskiej jakości krakowskiego powietrza stanowią niezwykle ważne kroki naprzód w walce o proekologiczną politykę miejską. Jednak krakowski magistrat ma już na koncie ważne działania wpisujące się w tę sferę. Został wyróżniony w konkursie Ministerstwa Środowiska „Zielone Miasta” za program termomodernizacji budynków oświatowych. W zakres typowych prac termomodernizacyjnych weszły: wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, ocieplenie przegród wewnętrznych i zewnętrznych z zastosowaniem nowoczesnych materiałów izolacyjnych, modernizacja instalacji grzewczych, wymiana grzejników, instalacja zaworów termostatycznych, instalacja sterowników temperatury umożliwiających optymalizację czasu ogrzewania i sekcjonowanie pomieszczeń, unowocześnienie źródeł ciepła. W wyniku działań uzyskano oszczędność średnią energii na poziomie 20% przy jednoczesnej poprawie komfortu cieplnego. Inwestycje przeprowadzane są sukcesywnie w kolejnych obiektach w zależności od możliwości pozyskania środków. „Doświadczenia uzyskane w trakcie termomodernizacji w placówkach oświatowych wykazują celowość dalszych działań. Zamiarem władz miasta jest przeprowadzenie termomodernizacji w jak największej liczbie gminnych budynków użyteczności publicznej. W tym celu niezbędne jest zaktualizowanie danych techniczno – energetycznych budynków dla potrzeb programu termomodernizacji i ochrony cieplnej budynków Gminy Miejskiej Kraków. Zakres rzeczowy prac, możliwe do uzyskania oszczędności energii i wynikająca z nich konstrukcja finansowania przedsięwzięcia zależą w dużym stopniu od indywidualnych cech budynku i gospodarki jego ogrzewaniem. W celu pozyskania niezbędnych informacji Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska opracował ankietę. O jej wypełnienie proszeni są zarządcy poszczególnych budynków. Dane uzyskane z ankiet pozwolą na określenie zakresu rzeczowego prac, obliczenie spodziewanych oszczędności, oszacowanie kosztów oraz wskazanie sposobów i źródeł finansowania. W oparciu o powyższe możliwe będzie wyselekcjonowanie i ustalenie listy rankingowej obiektów.”
Dzięki pieniądzom ze Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy w latach 2013-2014 zmodernizowano systemy grzewcze w dwóch krakowskich szpitalach – Szpitalu Klinicznym im. L. Rydygiera (27,21 mln zł) oraz Szpitalu Specjalistycznym im. Jana Pawła II (7,38 mln zł). W miejsce starych instalacji powstały kotłownie kondensacyjne do ogrzewania wody użytkowej, systemy odzyskiwania ciepła z wentylacji i agregatów, a także zamontowano gazowe pompy ciepła, wymieniono grzejniki i zastosowano nowoczesny system zarządzania energią. Efektem ekologicznym tych rozwiązań ma być redukcja zużycia paliw, obniżenie emisji CO2 (średnio o 7 614 ton rocznie) i innych zanieczyszczeń do atmosfery. Wpłyną one także na obniżenie kosztów utrzymania szpitali (np. wydatków na media). W latach 2009-2014 zrealizowano także projekt „Poprawy jakości powietrza i zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii”. Sfinansowano wówczas instalacje kolektorów słonecznych oraz lamp hybrydowych w szkołach i obiektach sportowych dla młodzieży.
Sektor budowlany odpowiada za ponad 75% emisji gazów cieplarnianych w miastach. Zasoby mieszkaniowe to w dużej mierze budynki wielorodzinne wybudowane w energochłonnej technologii wielkopłytowej w czasach, kiedy energia cieplna była bardzo tania, bo pozyskiwana z taniego polskiego węgla. Dzisiejsza rzeczywistość jest diametralnie inna. Ze względu na zmiany klimatyczne Polska musi ograniczyć emisyjność swojej gospodarki, a poprawa efektywności energetycznej w budynkach to najszybszy i najtańszy sposób. Wprawdzie nabywcy mieszkań na rynku pierwotnym jeszcze nie przywiązują dużej wagi do walorów energetycznych nowych inwestycji, to zarówno wśród przedstawicieli samorządów, jak i części deweloperów zaczyna kiełkować świadomość konieczności zmiany w podejściu do projektowania zasobów mieszkaniowych. W związku z tym Stowarzyszenie Budowniczych Domów i Mieszkań wraz z partnerem „Ciepło dla Krakowa” po raz pierwszy przyznało Nagrodę dla najbardziej efektywnej energetycznie krakowskiej inwestycji mieszkaniowej. Komisja, w składzie której zasiedli czołowi specjaliści wzięła pod uwagę następujące kryteria: sprawność instalacji, udział odnawialnych źródeł energii, emisję gazów cieplarnianych, certyfikację oraz innowacyjność. Nagrodę otrzymała firma Wawel Service i jej inwestycja mieszkaniowa przy ul. Halszki 28A za:
– realizację budynku mieszkalnego wielorodzinnego z wyjątkową dbałością o rozwiązania w obszarze energetycznym i ochrony środowiska, spełniające wymagania w zakresie zużycia energii pierwotnej, które będą obowiązywały od roku 2021, co zostało potwierdzone stosownym certyfikatem NF40,
– uzyskanie zapotrzebowania na ciepło o około 30% niższego w porównaniu do standardowego rozwiązania,
– zastosowanie przemyślanych rozwiązań eliminujących „mostki cieplne” i zapewniających szczelność budynków oraz innowacyjnych pomysłów, takich jak zielony dach i zieleń osłaniająca przed nadmiernym nagrzewaniem, czy wykorzystanie wody deszczowej do celów podlewania roślin i utrzymania porządku, a wszystko to z myślą o efektywności energetycznej i ochronie środowiska.
Kolejnym zasługującym na uwagę posunięciem był audyt energetyczny nieruchomości zgłoszonych do udziału w akcji „Ciepły Kraków”. Darmowym badaniem z użyciem kamer termowizyjnych objęto 31 krakowskich budynków, spośród 120 zgłoszonych. Wszyscy uczestnicy akcji dostali zdjęcia swoich budynków z rozkładem temperatur, dzięki którym stwierdzono, iż najczęstsze straty ciepła w badanych obiektach występowały w okolicach okien i drzwi zewnętrznych, przy przyziemiu oraz na połączeniach konstrukcji dachu z wszelkimi murami. Pozyskane dzięki termogramom informacje posłużą mieszkańcom do precyzyjnego zaplanowania remontów. Akcja zorganizowana została oddolnie, przez prywatną osobę. Okazała się znakomitym pomysłem, odpowiadającym na realne potrzeby mieszkańców domów jednorodzinnych, chcących znaleźć właściwy sposób na wyeliminowanie strat ciepła.
Miasto Kraków jest także partnerem dla organizowanego corocznie na Wydziale Energetyki i Paliw Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie „Tygodnia Zrównoważonej Energii”, ogólnopolskiego wydarzenia propagującego idee zrównoważonego rozwoju w sektorach energetycznym, budowlanym i transportowym. W trakcie pięciu dni odbyły się konferencje naukowe, debaty na temat redukcji emisji, dni otwarte dla młodzieży szkolnej oraz liczne quizy i konkursy. Jedną z największych atrakcji jest zawsze Park Energetyczny, gdzie można zapoznać się z ofertą firm partnerskich prezentujących praktyczne aspekty działania urządzeń OZE. Inny z elementów TZE, warsztaty i szkolenia specjalistyczne, obejmowały swoją tematyką zagadnienia budownictwa pasywnego, praktycznego wykorzystania termowizji, projektowania instalacji fotowoltaicznych, budowy i regulacji nowoczesnych instalacji HAVC, symulacji elementów odnawialnej energetyki rozproszonej z zastosowaniem metod CFD”.